Yoğun Bakımda Performans Ölçümünde Kullanılan Kalite Göstergeleri

Yoğun bakımda hasta yatışından çıkışına kadar, karmaşık ve pahalı olan tedavi süreçlerinin kalitesinin arttırılabilmesi için, öncelikle süreçlerin performanslarının değerlendirilmesi gerekir. Veri toplama süreçlerinin iş yükünü daha da arttırdığı kabul edilebilir ancak yoğun bakım (YB) süreçlerinin performansını ölçmeden, kalite göstergelerinin elde edilmesi ve iyileştirme programlarının yapılması mümkün değildir.

“Ölçmezsen değerlendiremezsin”.

Bu amaçla kullanılan kalite göstergeleri ülkeler hatta klinikler arasında farklılıklar göstermektedir. Bazı ülkelerde kalite göstergelerinin takibi gönüllü iken bazılarında ise zorunludur. Dünyada birçok YB ünitesi kalite göstergelerinin takip ederek, yıllık performans veri analizi sonuçlarını web sitelerinde sunmaktadırlar.

Kalite ölçümünün yanı sıra, kliniklerin finansal sürdürülebilirlik açısından verimlilik düzeylerinin tespiti zorunluluk haline gelmiştir. 

Ülkemiz pratiğine bakacak olursak, Sağlık Bakanlığı tarafından takibi zorunlu kılınan APACHE II hastalık şiddet skorlaması bile halen çoğu YB ünitesinde rutin takip edilmemektedir.  Yatak doluluk oranı, yatak devir hızı, ortalama yatış süresi, 48 saat içinde yeniden kabul oranı, kaba mortalite hızları, hastane bilgi yönetim sistemlerinden (HBYS) kolaylıkla elde edilebilir. Ventilatör ilişkili pnömoni ve kateter enfeksiyon hızları, el yıkama oranları hastane enfeksiyon kontrol komitelerinden elde edilebilir. Hasta bakım kalitesinin önemli bir göstergesi olan bası yarası oranının takibi de önem taşır.

Kaliteli veri elde edebilmek zaman alıcıdır ve iş yükünü arttırır, eğitimli ve bu iş için motive olmuş personel gerektirir. Verilerin HBYS’den elde edilemediği ve personel iş yükünün fazla olduğu kliniklerde verileri toplanması için motivasyonun sağlanması oldukça zordur. Bununla birlikte 

         “Mesele kalite göstergelerini elde etmek değil, elde edilen verilerle ne yaptığımızdır.”

Kalite çalışmalarında ideal olan “mevcut durumun resmini çekerek” aksayan noktaları tespit etmek, personelin de fikirlerini alarak düzeltici önlemleri almak ve elde edilen sonuçları üçer aylık aralarla geri bildirimde bulunmaktır.

İlaç hataları ve komplikasyonların kaydedilip eğitim eksikliği yaşanan durumlar hakkında önlem alarak tekrarlanmasının önüne geçilmesi, hasta bakım kalitesinin arttırılması ve personelin düşeceği yasal olumsuzlukları önlemesi açısından önem taşımaktadır. Ancak kayıt altına alınması en zor veriler belki de bunlardır. Bununla birlikte YB sonrası yaşam kalitesi çalışmaları da son dönemde ilgi görmektedir.

Bu yazımda yoğun bakımda kalite denilince, dünyada en sık takibi yapılan ana göstergeleri ismen vermeye çalıştım. Gelecek yazımda yoğun bakım yataklarının verimli kullanılması açısından takip edilen kalite göstergelerini, birbirleriyle olan ilişkilerini ve nasıl yorumlanması gerektiğini özetleyeceğim. 
                                                               Sağlıcakla.