Ülkemizde hemen her yoğun bakımda, tüm
hastalara “Acute Physiologic And Chronic Health Evaluation II” (APACHE II) hastalık şiddeti skorlaması rutin
olarak yapılmakta ancak çoğu zaman dosya bilgisi olmaktan öteye geçmemekte, bu
skor bize performans değerlendirmesinde nasıl yardımcı oluyor, bu yazımda
kısaca bunu özetlemek istiyorum.
Kritik hasta takibi yapılan karma
YB’lerde hasta profilleri ve hastalık şiddetleri çok farklı olabilir. Sevk
kabul merkezi olarak kabul gören hastanelerde mortalite beklentisi daha yüksek
olmaktadır. Bu nedenle kaba mortalite
hızı iyi bir kalite göstergesi değildir.
APACHE
II
hastalık şiddeti skorlama sistemi; YB hastalarında
hastalık şiddeti ve mortaliteyi öngörmede sık kullanılan skorlama
sistemlerinden biridir. APACHE II ye
göre beklenen ölüm oranı,
bilgisayar tarafından oluşturulan bir algoritmayla hesaplanabilmektedir. Kritik hastada APACHE II gibi etkinliği
kanıtlanmış bir hastalık şiddet skorlaması kullanılarak, elde edilmiş hastalığa özgü beklenen mortalite tahmininin, gerçekleşen
mortalite ile kıyaslanması sonucu Standardize Mortalite Oranı (SMO) elde edilir.
SMO: Gözlenen mortalite oranı
/ Beklenen mortalite oranı
Böylece benzer hastalık ciddiyetine sahip
klinikler arasında karşılaştırma yapmamıza imkân sağlayan bir kalite göstergesi
elde edilmiş olur. Bu değerin “<1” olması beklenenden daha az oranda mortalite
gerçekleştiğini göstermektedir.
Kültürel
ve yönetimsel farklılıklar nedeniyle, SMO’nun uluslararası düzeyde
değerlendirmesi zordur aynı zamanda uygun olmayabilir.
Standardize
Mortalite Oranı kritik bakım
kalitesinin tanınmış ve nispeten sık kullanılan bir kriteri olsa da bu oranın elde edilmesi, her hasta için birçok
verinin girilmesini gerektirdiğinden zaman
alıcıdır, YB’ler arasında hasta profili (vaka karışımı) çok değişken olduğundan hastalık şiddet skorları
benzer olsa da karşılaştırma yapılabilecek benzer
hasta profiline sahip klinik bulmak hala sıkıntılı bir durumdur.
Fizik imkanların ve personel iş yükünün
farklılıkları da düşünüldüğünde SMO oldukça eleştiri alan bir kalite
göstergesidir. Bununla birlikte kendi klinik gidişatınızı takip etmek amaçlı
kullanılması klinik hizmet kaliteniz açısından yol gösterici olacaktır.
Moreno RP,
Hochrieser H, Metnitz B, et al. Characterizing the risk profiles of intensive
care units. Intensive care medicine 2010, 36(7):1207-1212.
Poole D, Rossi C,
Anghileri A, et al. External validation of the Simplified Acute Physiology
Score (SAPS) 3 in a cohort of 28,357 patients from 147 Italian intensive care
units. Intensive care medicine 2009, 35(11):1916.
